Giải thưởng Neville Chamberlain của Trump (Thomas L. Friedman)

“Giải thưởng Hòa bình Neville Chamberlain” – giải thưởng được lịch sử trao tặng cho lãnh đạo của một đất nước đã trắng trợn bán rẻ đồng minh và các giá trị của nước mình cho một nhà độc tài hung hăng.

Giải thưởng này xứng đáng được chia sẻ bởi nhiều “bộ trưởng ngoại giao” của Trump — Steve Witkoff, Marco Rubio và Dan Driscoll — những kẻ đã cùng nhau đàm phán về việc bắt ép Ukraine đầu hàng theo yêu cầu của Vladimir Putin mà không hề tham khảo trước ý kiến của Ukraine hoặc các đồng minh châu Âu của chúng ta — và sau đó nói với Ukraine rằng họ phải chấp nhận kế hoạch này trước Lễ Tạ ơn, tức là thứ năm tuần này.

Nếu đến lúc đó, Ukraine thực sự bị buộc phải đầu hàng các điều khoản cụ thể của “thỏa thuận” này, Lễ Tạ ơn sẽ không còn là ngày lễ của người Mỹ nữa. Nó sẽ trở thành ngày lễ của người Nga. Nó sẽ trở thành ngày tri ân vì chiến thắng trong cuộc chiến tàn bạo và sai lầm của Putin chống lại người dân Ukraine, một cuộc chiến hoàn toàn thất bại về mặt đạo đức, quân sự, ngoại giao và kinh tế, đã được trao cho Nga không phải nhờ ưu thế về vũ khí hay sự khẳng định chủ quyền, mà là nhờ một chính quyền Mỹ.

Bạn nói “Lễ Tạ ơn” bằng tiếng Nga như thế nào?

Gửi đến tất cả những quý ông đã giao con gà tây này cho Moscow, tôi chỉ có thể đưa ra một lời khuyên: Đừng ảo tưởng. Cả Fox News lẫn phát ngôn viên Nhà Trắng Karoline Leavitt đều sẽ không viết nên lịch sử của thỏa thuận này. Nếu các người cứ áp đặt nó lên Ukraine như hiện tại, tên tuổi của tất cả các người sẽ sống mãi trong sự ô nhục cùng với Chamberlain, người mà ngày nay chỉ được nhớ đến vì một điều:

Ông là thủ tướng Anh, người chủ trương chính sách nhượng bộ, nhằm tránh chiến tranh với nước Đức của Adolf Hitler bằng cách nhượng bộ các yêu cầu của Hitler. Điều này được cụ thể hóa trong Hiệp định Munich năm 1938 , trong đó Chamberlain, cùng với những người khác ở châu Âu, cho phép Đức sáp nhập một phần Tiệp Khắc. Chamberlain khoe khoang rằng điều này sẽ đảm bảo “hòa bình cho thời đại của chúng ta”. Một năm sau, Ba Lan bị xâm lược, mở màn Thế chiến II và dẫn đến việc Chamberlain từ chức — và nỗi nhục muôn đời của ông.

Kế hoạch Trump này, nếu được thực hiện, sẽ gây ra hậu quả tương tự. Bằng cách tưởng thưởng cho cuộc xâm lược Ukraine vô cớ của Putin dựa trên nỗi ám ảnh biến nước này thành một phần của nước Nga, Hoa Kỳ sẽ đặt toàn bộ Liên minh Châu Âu dưới sự kiểm soát của Putin. Thông điệp của Trump gửi đến các đồng minh của chúng ta sẽ rất rõ ràng: Đừng khiêu khích Putin, bởi vì chừng nào tôi còn là tổng tư lệnh, Hoa Kỳ sẽ không phải trả giá và chúng tôi sẽ không gánh vác bất kỳ trách nhiệm nào trong việc bảo vệ tự do của các bạn.

Đó là lý do tại sao, nếu kế hoạch này bị áp đặt lên Ukraine, chúng ta sẽ cần thêm một động từ mới vào từ điển ngoại giao: “Trumped” — bị một tổng thống Mỹ bán đứng, vì những lý do mà không một công dân nào của ông ta hiểu được (nhưng chắc chắn có lý do). Và lịch sử sẽ không bao giờ quên những người đã làm điều đó — Donald Trump, Steve Witkoff, Marco Rubio, Dan Driscoll — vì nỗi ô nhục của họ sẽ còn mãi.

Như bài xã luận trên tờ Wall Street Journal hôm thứ Sáu đã viết: “Ông Trump có thể nghĩ rằng cuối cùng ông ta có thể rũ bỏ mọi ràng buộc với Ukraine nếu châu Âu và Ukraine từ chối lời đề nghị của ông ta. Rõ ràng là ông ta đã chán ngấy việc giải quyết chiến tranh. Nhưng việc xoa dịu ông Putin sẽ ám ảnh phần còn lại của nhiệm kỳ tổng thống. Nếu ông Trump nghĩ rằng cử tri Mỹ ghét chiến tranh, hãy đợi đến khi ông ta biết họ ghét sự mất danh dự đến mức nào… Một thỏa thuận tồi tệ ở Ukraine sẽ cho kẻ thù của Mỹ thấy rằng họ có thể chiếm đoạt bất cứ thứ gì họ muốn bằng vũ lực, tống tiền hạt nhân hoặc bằng cách gây sức ép cho đến khi Mỹ mất hứng thú”.

Xin lưu ý, tôi hoàn toàn không phản đối một giải pháp đàm phán. Thực ra, ngay từ đầu cuộc chiến này, tôi đã khẳng định rằng nó sẽ chỉ kết thúc bằng một “thỏa thuận bẩn thỉu”. Nhưng nó không thể là một thỏa thuận bẩn thỉu, và kế hoạch của Trump chính là thứ mà lịch sử sẽ gọi là một thỏa thuận bẩn thỉu.

Ngay cả trước khi đi vào chi tiết chính, hãy nghĩ xem Trump đã vô lý đến mức nào khi đạt được thỏa thuận với Putin mà thậm chí không đưa Ukraine và các đồng minh châu Âu của chúng ta vào các cuộc đàm phán cho đến khi chúng gần như hoàn tất. Sau đó, Trump tuyên bố thỏa thuận phải được chấp thuận trước thứ Năm, như thể tổng thống Ukraine, Volodymyr Zelensky, người có một quốc hội mà ông cần phải giành được sự chấp thuận, có thể làm được điều đó vào thời điểm đó, ngay cả khi ông ta muốn.

Như đồng nghiệp David Sanger của tôi tại tờ Times đã nhận xét trong bài phân tích nội dung kế hoạch: “Nhiều điểm trong số 28 điểm trong kế hoạch hòa bình Nga-Ukraine do Nhà Trắng đề xuất nghe như thể chúng được soạn thảo tại Điện Kremlin. Chúng phản ánh hầu như tất cả những yêu cầu tối đa của ông Putin”.

Ukraine sẽ phải chính thức trao trả cho Nga toàn bộ lãnh thổ mà nước này đã tuyên bố chủ quyền ở các vùng Donetsk và Luhansk thuộc miền Đông Ukraine. Hoa Kỳ sẽ công nhận khu vực này là lãnh thổ của Nga. Không lực lượng NATO nào được phép đóng quân bên trong Ukraine để đảm bảo Nga không bao giờ có thể xâm lược nữa. Quân đội Ukraine sẽ bị giới hạn ở mức 600.000 quân, giảm 25% so với hiện tại, và sẽ bị cấm sở hữu vũ khí tầm xa có thể vươn tới Nga. Kiev sẽ nhận được những đảm bảo an ninh mơ hồ từ Hoa Kỳ trước nguy cơ Nga tái xâm lược (nhưng ai ở Ukraine, hay Moscow, có thể tin tưởng những đảm bảo này đến từ Trump?).

Theo kế hoạch của Trump, 100 tỷ đô la tài sản bị đóng băng của Nga sẽ được dùng cho các nỗ lực do Hoa Kỳ dẫn đầu nhằm tái thiết và đầu tư vào Ukraine, và Hoa Kỳ sau đó sẽ nhận được 50% lợi nhuận từ khoản đầu tư đó. (Vâng, chúng tôi đang yêu cầu một nửa lợi nhuận được tạo ra từ một quỹ tái thiết một quốc gia bị tàn phá).

Trump, đối mặt với sự phản đối từ các đồng minh, Quốc hội và Ukraine, cho biết hôm thứ Bảy rằng đây không phải là “lời đề nghị cuối cùng” của ông nhưng nói thêm rằng nếu Zelensky từ chối chấp nhận các điều khoản, “thì ông ta có thể cứ tiếp tục đấu tranh hết mình”. Như thường lệ với Trump, ông ta luôn ở khắp mọi nơi – và như thường lệ, sẵn sàng chỉ trích Zelensky, người đang đấu tranh cho tự do của đất nước mình, chứ không phải Putin, người đang cố gắng tước đoạt tự do của Ukraine.

Một thỏa thuận bẩn có thể chấp nhận được sẽ như thế nào?

Nó sẽ đóng băng các lực lượng tại chỗ, nhưng không bao giờ chính thức nhượng lại bất kỳ lãnh thổ nào Ukraine đã chiếm được. Nó sẽ yêu cầu lực lượng an ninh châu Âu, được hậu thuẫn bởi hậu cần Hoa Kỳ, phải được bố trí dọc theo đường ngừng bắn như một rào cản tượng trưng chống lại bất kỳ cuộc xâm lược nào của Nga. Nó sẽ yêu cầu Nga phải trả một khoản tiền đáng kể để bù đắp tất cả những thiệt hại mà họ đã gây ra cho Ukraine — và giữ Moscow bị cô lập và chịu các lệnh trừng phạt cho đến khi Moscow làm điều đó — và bao gồm một cam kết của Liên minh châu Âu về việc kết nạp Ukraine làm thành viên ngay khi Ukraine sẵn sàng, mà không có sự can thiệp của Nga.

Điểm cuối cùng này rất quan trọng. Nó khiến người dân Nga mãi mãi phải nhìn những người anh em Slavơ Ukraine của mình trong Liên minh châu Âu đang thịnh vượng, trong khi họ lại mắc kẹt trong chế độ tham nhũng của Putin. Sự tương phản đó là hình phạt tốt nhất của Putin cho cuộc chiến này và là điều sẽ gây ra cho ông ta nhiều rắc rối nhất sau khi nó kết thúc.

Đây sẽ là một thỏa thuận bẩn thỉu mà lịch sử sẽ ca ngợi Trump – tận dụng tối đa lợi thế từ một thế trận không hoàn hảo, bằng cách sử dụng đòn bẩy của Hoa Kỳ ở cả hai bên, như ông đã làm ở Gaza.

Nhưng chỉ sử dụng ảnh hưởng của Hoa Kỳ đối với Ukraine là một thỏa thuận bẩn thỉu – đầu hàng một nhà lãnh đạo Nga đang chơi một ván bài tồi tệ.

Trong poker có thuật ngữ dành cho điều đó: kẻ ngu ngốc.

Thomas L. Friedman, The New York Times

Biên dịch : Lê Vũ Văn 

Nguồn : FB Nguyễn Trường Uy