Hòa Giải Dân Tộc Là Vấn Đề Lớn Nhất Của Đất Nước (Bàn Việc Nước)

Dịp kỷ niệm 50 năm ngày 30/04/1975 vừa qua đã kích động nhiều cuộc thảo luận về hòa giải và hòa hợp dân tộc. Đây là điều đáng mừng, vì hòa giải và hòa hợp dân tộc phải là cố gắng lớn và cần thiết nhất của chúng ta hiện nay và trong nhiều thế hệ sắp tới nhưng vẫn chưa được nhìn rõ. Những cuộc thảo luận này đã cho thấy vài điều cần được làm sáng tỏ hơn. Mời các bạn xem video

Chào các bạn,

Tôi là Nguyễn Trần Đặng, thành viên của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên. Cảm ơn các bạn đã có nhã ý theo dõi kênh Bàn Việc Nước. Hôm nay, tôi xin trình bày với các bạn một lập trường nền tảng của THDCĐN từ khi thành lập cách đây 42 năm, đó chính là hòa giải và hòa hợp dân tộc.

Dịp kỷ niệm 50 năm ngày 30/04/1975 vừa qua đã kích động nhiều cuộc thảo luận về hòa giải và hòa hợp dân tộc. Đây là điều đáng mừng, vì hòa giải và hòa hợp dân tộc phải là cố gắng lớn và cần thiết nhất của chúng ta hiện nay và trong nhiều thế hệ sắp tới nhưng vẫn chưa được nhìn rõ. Những cuộc thảo luận này đã cho thấy vài điều cần được làm sáng tỏ hơn.

Trước hết chúng ta cần trả lời câu hỏi hòa giải dân tộc là gì?

Nhận xét đầu tiên là nhiều người hình như vẫn chưa phân biệt hòa giải và thỏa hiệp dù đó là hai khái niệm rất khác nhau. Một gia đình sau một cuộc xung đột có thể hòa giải mà không cần một thỏa hiệp nào cả, ngược lại trong một cuộc chiến hai bên có thể thỏa hiệp ngừng bắn trong 24 giờ để thu dọn chiến trường rồi sau đó đánh nhau tiếp, nghĩa là không hề có hòa giải. Sự lẫn lộn này đã khiến nhiều người nói rằng không thể hòa giải với cộng sản vì Đảng Cộng Sản không chấp nhận một nhượng bộ nào cả, họ muốn tất cả một cách tuyệt đối và họ cũng không giữ lời hứa. Những người này thực ra là họ muốn nói rằng khó có thể thỏa hiệp với cộng sản.

Một lẫn lộn khác -do Đảng Cộng Sản cố tình tạo ra- là lẫn lộn giữa hai khái niệm hòa giải và hòa hợp khiến nhiều người, kể cả một số trí thức chống cộng, nghĩ rằng hai cụm từ ‘hòa giải và hòa hợp dân tộc’và ‘hòa hợp hòa giải dân tộc’ có cùng một nghĩa. Thực ra cụm từ ‘hòa hợp hòa giải dân tộc’ mà Đảng Cộng Sản ngày càng ít nhắc tới hoàn toàn vô nghĩa. Nó chỉ là một sự đánh tráo khái niệm để phủ nhận tầm quan trọng của cố gắng hòa giải dân tộc. Hòa giải phải đi trước hòa hợp bởi vì hòa hợp sau một cuộc xung đột chỉ có thể đạt được sau khi đã hòa giải xong.

Những lẫn lộn này đến từ một khó khăn về ngôn ngữ và văn hóa chính trị của chúng ta. Khái niệm hòa giải không hề có trong ngôn ngữ chính trị Việt Nam cho đến gần đây. Trong suốt dòng lịch sử nước ta, ít nhất từ đời nhà Trần, sau mỗi cuộc xung đột quyền lực thì chu di tam tộc và nhổ cỏ tận gốc luôn luôn là phương pháp được phe thắng cuộc sử dụng thay cho hòa giải để đánh gục hẳn đối phương và khỏi phải hòa giải (4); trong xã hội, lớp người quyền thế giầu sang sống cách biệt hẳn với quần chúng nghèo khổ uất hận nhưng bất lực nên vấn đề hòa giải dân tộc cũng chưa hề được đặt ra. Danh từ hòa giải chỉ xuất hiện gần đây, nhất là từ Hội Nghị Paris (1968 – 1973), để dịch khái niệm reconciliation trong tiếng Pháp và tiếng Anh (5). Conciliationcó nghĩa là gắn kết những khác biệt để đi chung và hành động chung, Reconciliation như vậy có nghĩa là gắn kết lại sau một xung đột, hay đổ vỡ, để lại đi chung và hành động chung (5b).. Cũng tương tự, hòa hợp được dùng để dịch khái niệm concord (hay concorde trong tiếng Pháp). Concord có nghĩa là chung sức chung lòng, sống chung và hành động chung trong sự hòa thuận hoàn toàn (5c)..; như vậy trong một tình trạng thù hận hay sau một xung đột thì hòa hợp (tức concord) chỉ có thể có nếu đã có hòa giải (reconciliation).

Tóm lại, hòa giải thể hiện một tình cảm và một ước vọng lâu dài để có thể hòa hợp, nghĩa là sống chung và hành động chung trong sự tương kính tương ái. Hòa hợp là thành quả của hòa giải; còn thỏa hiệp chỉ phản ánh một tương quan lực lượng nhất thời khiến người ta đồng ý trên một số điểm cụ thể sau những tính toán về lợi và hại.

Tới đây tôi xin phép nhấn manh một điều:

Sự chia rẽ nghiêm trọng của dân tộc ta thể hiện rõ ràng trong một lẫn lộn khác, giữa ‘hòa giải dân tộc’ và ‘hòa giải với Đảng Cộng Sản’. Nó khiến nhiều người, rất may ngày càng ít đi, phản bác lập trường hòa giải dân tộc vì quá căm thù đảng và chế độ cộng sản. Nhưng dân tộc Việt Nam đâu phải chỉ là Đảng Cộng Sản Việt Nam (6)? Hoàn toàn không. Hòa giải dân tộc trong lúc này là hòa giải giữa mọi người Việt Nam, sau một cuộc nội chiến đẫm máu tiếp nối bởi một chính sách phân biệt đối xử tàn nhẫn, để cùng chung sức chung lòng xây dựng và chia sẻ một tương lai Việt Nam chung (7). Dân tộc gồm tất cả mọi người Việt Nam, dĩ nhiên kể cả các đảng viên cộng sản, trong khi Đảng Cộng Sản chỉ là một tổ chức lấy chủ nghĩa Mác-Lênin làm lý tưởng. Chúng ta không thể chấp nhận chủ nghĩa Mác-Lênin vì nó vừa sai vừa độc ác lại vừa bất chấp dân tộc nhưng chúng ta vẫn có thể hòa giải với các đảng viên cộng sản nếu họ chỉ theo đảng cộng sản vì ngộ nhận -hay chỉ giản dị là để tránh bị chèn ép- chứ trong thâm tâm vẫn là những người lương thiện (8). Ai cũng có thể sai và ai cũng có thể tỉnh ngộ, như những trường hợp Trần Độ, Phạm Quế Dương, Hoàng Minh Chính, Nguyễn Hộ, La Văn Liếm, Nguyễn Văn Trấn, Lữ Phương, Trần Xuân Bách v.v (9). đã bỏ chủ nghĩa Mác-Lênin và ủng hộ lập trường dân chủ đa nguyên. Hòa giải với Đảng Cộng Sản là vấn đề rất khó nhưng hòa giải với các đảng viên cộng sản để quên đi quá khứ đau buồn và nhìn lại nhau là anh em để cùng xây dựng một tương lai chung trong một nước Việt Nam dân chủ là điều hoàn toàn có thể được, nhất là ngày nay hầu hết các đảng viên cộng sản đã từ bỏ chủ nghĩa Mác-Lênin trong lòng.

Bây giờ xin đặt câu hỏi hòa giải dân tộc cần thiết như thế nào?

Để trả lời câu hỏi này trước hết chúng ta hãy cùng nhau bình tĩnh nhìn lại bài học của cuộc nội chiến từ 1945 đến 1975 và thắng lợi của Đảng Cộng Sản.

Đảng Cộng Sản Việt Nam chính thức được thành lập tháng vào 02/1930 tại Hồng Kông như là một thành viên của Quốc Tế Cộng Sản (hay Quốc Tế 3), tức là gần hai năm sau khi Đại Hội 6 của Quốc Tế Cộng Sản tại Moskva năm 1928 đã khẳng định các đảng cộng sản chỉ có một tổ quốc duy nhất là Liên Bang Xô Viết. Như vậy điều cần được nhấn mạnh là Đảng Cộng Sản Việt Nam đã được thành lập như một đảng của những người đã từ bỏ tổ quốc Việt Nam. Đảng này nổi dậy lần đầu tiên tại Việt Nam năm 1931 dưới danh xưng ‘Xô Viết Nghệ Tĩnh’ và khẩu hiệu ‘Vạn Tuế Xô Nga!’ không có gì là Việt Nam cùng với một chủ trương ghê rợn hoàn toàn không có tình cảm dân tộc là ‘trí, phú, địa, hào đào tận gốc trốc tận rễ!’. Cuộc nổi dậy này đã bị đàn áp đẫm máu sau khi đã phạm những tội ác đẫm máu, đã giết rất nhiều người chỉ vì họ có học hay giầu có hay là địa chủ hoặc chỉ vì có chút tiếng tăm. Năm 1945 nó có khoảng hai ngàn đảng viên trong đó tuyệt đại đa số chưa học xong tiểu học.

Một đảng như vậy -gồm toàn những người vô học đã phủ nhận tổ quốc Việt Nam và đã tàn sát rất nhiều người vô tội- bình thường không thể có một hy vọng thành công nào. Tuy vậy nó đã thành công và cướp được chính quyền. Không những thế sau đó nó còn phát động được cuộc nội chiến kéo dài 30 năm và giành được thắng lợi dù ngay sau khi cướp được chính quyền nó đã thẳng tay tàn sát những người yêu nước trong các đảng quốc gia như Việt Nam Quốc Dân Đảng và Đại Việt, rồi đã phạm những tội ác lớn trong cuộc Cải Cách Ruộng Đất năm 1955, vụ Nhân Văn Giai Phẩm ngay sau đó, rồi cuộc tàn sát tại Huế năm 1968. Tại sao? Đó là vì nó đã khai thác được sự căm thù giai cấp của quần chúng nghèo khổ đã tích lũy và dồn nén trong suốt dòng lịch sử, từ cả ngàn năm. Sự căm thù lại càng bùng nổ sau nạn đói đầu năm 1945 khiến gần hai triệu người chết đói. Như đã nói ở phần trước, trong lịch sử nước ta không hề có hòa giải cũng không hề có liên đới xã hội. Nếu trước đó đã có những cố gắng hòa giải đất nước với quần chúng cùng khổ thì lịch sử nước ta đã khác hẳn. Chúng ta vẫn chưa rút ra được bài học quan trọng nhất của cuộc Cách Mạng Tháng 8 năm1945. Đó là chúng ta rất cần hòa giải dân tộc bởi vì không thể có lòng yêu nước và tinh thần dân tộc trong một đất nước chất chứa hận thù. Trong một đất nước như vậy những thảm kịch vô lý nhất cũng có thể xảy đến và Cách Mạng Tháng 8 đã là bằng chứng.

Lịch sử của các dân tộc đều đã chứng tỏ rằng không có gì tàn phá một quốc gia bằng nội chiến, dù là một cuộc nội chiến ngắn và sau đó đã có một cố gắng hòa giải thành khẩn và tận tình. Lý do là vì ngoài những thiệt hại về vật chất và sinh mạng của mọi cuộc chiến tranh thì nội chiến còn tàn phá tình cảm dân tộc. Cố gắng hòa giải có thể phải kéo dài trong nhiều thế kỷ. Pháp và Mỹ là hai trong nhiều thí dụ. Hai nước này đã có một cuộc nội chiến ngắn -cách đây hơn hai thế kỷ tại Pháp và gần hai thế kỷ tại Mỹ- nhưng dù họ đã tận tình hòa giải thì chia rẽ vẫn còn đó, và đó cũng là một nguyên nhân quan trọng khiến Donald Trump đắc cử tổng thống Mỹ hai lần.

Bây giờ hãy nhìn lại nước ta. Từ năm thế kỷ qua, kể từ khi nhà Mạc cướp ngôi nhà Lê, chúng ta gần như đã chỉ có nội chiến -phù Lê diệt Mạc, rồi Trịnh Nguyễn phân tranh, Tây Sơn Nguyễn Ánh, sau cùng là nội chiến Quốc Cộng- và không hề có cố gắng hòa giải sau đó. Các khoảng thời gian hòa bình xen kẽ ngắn ngủi cũng chỉ là những cuộc nội chiến một chiều trong đó kẻ thắng mặc tình chà đạp kẻ thua. Tình cảm dân tộc của chúng ta chẳng còn bao nhiêu, chúng ta là một trong vài dân tộc cần hòa giải nhất.

Nhu cầu hòa giải của chúng ta không chỉ giới hạn trong cố gắng hàn gắn những đổ vỡ của cuộc nội chiến 30 năm 1945 – 1975 và giai đoạn đàn áp và hạ nhục vẫn còn đang tiếp tục sau 50 năm. Chúng ta còn phải hòa giải người Kinh với các sắc tộc thiểu số đã có mặt trên đất nước này từ hàng ngàn năm nhưng đã bị gạt ra ngoài lề xã hội. Chúng ta cần hòa giải người Phật Giáo với người Công Giáo, hai tôn giáo này về bản chất gần như chỉ là hai phiên bản Đông và Tây của cùng một tôn giáo nhưng đã bị chia rẽ bởi các mưu đồ tranh giành quyền lực. Chúng ta cần hòa giải người dân hai miền Nam và Bắc đã trải qua hai cuộc nội chiến dài và đẫm máu. Chúng ta cần hòa giải đất nước với cộng đồng người Việt hải ngoại đã phải bỏ người thân, tài sản, mồ mả tổ tiên ra đi vì không thể chấp nhận được một chính quyền tham bạo, đã phải chịu đựng những khổ đau và mất mát rất lớn do hải tặc, sóng gió và công an. Chúng ta cũng cần hòa giải người Việt Nam với đất nước Việt Nam. Phải nhìn nhận rằng làm người Việt Nam cho đến nay đã là một điều không may; mộng ước của rất nhiều người Việt Nam hiện nay chỉ giản dị là được rời Việt Nam để làm công dân một nước khác.

Chúng ta cũng cần ý thức rằng trong một thế giới thay đổi dồn dập như hiện nay, quốc gia nào cũng phải chịu những xáo trộn không ngừng khiến các xung đột quyền lợi và căng thẳng luôn luôn xảy ra. Hòa giải đã trở thành một mệnh lệnh và một bắt buộc thường trực, một triết lý điều hành quốc gia. Hòa giải để có thể hòa hợp trong cố gắng xây dựng và chia sẻ một tương lai chung, điều kiện tối cần để một đất nước có thể phồn vinh và trường tồn. Một nước chất chứa hận thù và bất mãn cũng không khác một ban hợp ca nhốn nháo trong đó mỗi người hát một bài ca của mình.

Và nếu hòa giải và hòa hợp dân tộc cần thiết như vậy thì những người yêu nước bắt buộc phải đẩy mạnh, càng phải đẩy mạnh hơn nếu Đảng Cộng Sản chống lại.

Các bạn nghĩ sao? Xin vui lòng cho biết ý kiến trong phần bình luận. Cảm ơn các bạn đã có nhã ý theo dõi và xin hẹn gặp lại các bạn lần tới để chúng ta thảo luận tiếp về Đảng Cộng Sản Việt Nam và nhu cầu hòa giải và hòa hợp dân tộc.

👉 Theo dõi kênh tại đây