Nước Áo, Đức, Châu Âu — « Củ chuối » (Hoàng Quốc Dũng)

Chúng ta thường xuyên đọc được những tin và bài viết về các thất bại của Putin, mà ít khi biết đến những thông tin thật ngược lại.

Hôm nay, tôi xin kể một câu chuyện gián điệp rất ly kỳ mà tôi đã theo dõi từ lâu, nay mới có điều kiện để viết. Bài này không nhằm ca ngợi nước Nga của Putin, mà để thấy rằng đánh nhau với Nga không hề dễ như nhiều người tưởng và để thấy được những “củ chuối” to đùng của phe ta.

Áo – thiên đường của điệp viên.

Vụ gián điệp người Áo Jan Marsalek, hoạt động cho Moskva suốt hàng chục năm, đang làm rúng động an ninh châu Âu. Trong nhiều thập kỷ, Áo duy trì chính sách trung lập về chính trị và quân sự, biến nước này thành mảnh đất lý tưởng cho hoạt động tình báo nước ngoài. Vienna — nơi đặt trụ sở của nhiều tổ chức quốc tế — hiện có mật độ điệp viên cao nhất thế giới.

Sinh năm 1980 tại Vienna, Jan Marsalek là hiện thân của một thời đại mà công nghệ tài chính, chính trị và tình báo nguy hiểm đan xen vào nhau. Từng được xem là thần đồng fintech của Đức, chỉ trong vài năm Marsalek đã trở thành giám đốc điều hành (COO) của Wirecard AG — công ty từng được kỳ vọng so kè với Visa và Mastercard, với 4.500 nhân viên toàn cầu và giá trị thị trường lên tới 28 tỷ euro vào năm 2018. (Fintech là một từ ghép rút gọn trong tiếng Anh, được tạo ra từ hai từ financial và technology)

Song song với vai trò ấy, Marsalek đứng đầu một mạng lưới gián điệp gồm người Bulgaria, Nga, Áo… hoạt động cho Moskva. Hồ sơ của hắn thật “hoàn hảo”: thông thạo nhiều ngôn ngữ, đi lại khắp thế giới, kết nối với giới doanh nhân, đại sứ quán và chính khách. Bên cạnh công việc ở Wirecard, Marsalek xây dựng một mạng lưới ảnh hưởng kín đáo, gồm các nhà ngoại giao, cố vấn an ninh và cựu điệp viên Áo — để thu thập thông tin mật cho Nga.

Thành tích nổi bật nhất của Marsalek là chui sâu được vào cơ quan tình báo Áo, lũng đoạn hoàn toàn bộ máy này, và đánh cắp nhiều dữ liệu nhạy cảm của châu Âu. Các cuộc điều tra cho thấy Marsalek từng chuyển cho Nga một máy tính SINA — thiết bị mã hóa siêu mật được các chính phủ châu Âu sử dụng. Hắn còn tham gia các chiến dịch gây ảnh hưởng ở Libya, Syria và Ukraine…

Cách đây chỉ 5 năm, Marsalek vẫn là niềm tự hào của nước Áo, bạn thân của nhiều bộ trưởng, được xem như “ngôi sao” tài chính. Không ai ngờ hắn lại là điệp viên của Nga.

Marsalek cũng rất thích nước Pháp: nói được tiếng Pháp, hai năm một lần thuê villa sang trọng ở St Tropez, nghỉ hè ở Nice, Cannes, Corse trên chiếc du thuyền riêng mang tên Poseidon. Năm 2017, nhân chuyến viếng thăm Munich của cựu tổng thống Sarkozy, Marsalek còn mời cả Sarkozy và Merkel dùng bữa trưa. Một chi tiết nhỏ, nhưng đủ nói lên mức độ quan hệ và ảnh hưởng của hắn.

Gián điệp nở rộ trong thời cực hữu Áo

Hoạt động của Marsalek nở rộ khi đảng cực hữu FPO của Áo vào chính phủ — thời điểm mà “tình hữu nghị Áo–Nga” lên đến đỉnh điểm. Bộ trưởng Ngoại giao Áo còn mời Putin dự đám cưới của mình (theo Le Point).

Lợi dụng mối quan hệ này, Marsalek tấn công cơ quan tình báo Áo, vu cáo họ “không hiệu quả”, rồi tìm cách cài người của hắn vào các vị trí chủ chốt, thậm chí xúi giục Bộ trưởng Nội vụ ra lệnh đột kích quan phản gián. Ngày 28/02/2018, cảnh sát Áo thật sự đột kích và tịch thu hàng loạt tài liệu tuyệt mật, trong đó có nhiều tài liệu của CIA (Mỹ), DGSE (Pháp) và MI6 (Anh).
Kết quả: tình báo Áo gần như bị phá nát. Marsalek thậm chí còn tìm cách đưa người của mình lên ghế lãnh đạo cao nhất, nhưng thất bại vì chính phủ thay đổi.

Marsalek bắt đầu phục vụ Nga từ khi nào?

Năm 2011, Markus Braun, tổng giám đốc Wirecard, giao cho Marsalek nhiệm vụ xâm nhập thị trường Nga. Từ đó, Marsalek thường xuyên sang Moskva và “rơi vào mắt xanh” của người đẹp Nga, Natalia Zlobina — diễn viên từng đóng vai nữ gián điệp trong phim Red Lips II: Bloodlust. Zlobina, một phụ nữ sành sỏi, biết rõ Thế giới Nga và đã mở toang cánh cửa đưa Marsalek vào “hang hùm ngõ hẻm » của Thế giới nga”: từ Moskva đến Grozny (Chechnya), gặp cả người thân cận nhất của Kadyrov…

Theo điều tra, chỉ trong vòng 10 năm, Marsalek bay sang Nga hơn 60 lần, dùng 6 hộ chiếu khác nhau, kể cả hộ chiếu mang quyền miễn trừ ngoại giao.…

Những hoạt động, thiệt hại và hậu quả của vụ gián điệp này vô cùng lớn, tôi xin lược bỏ để bài viết không quá dài.

Lâu đài sụp đổ.

Rồi cơn chấn động tài chính lớn nhất nước Đức trong 20 năm nổ ra. Chỉ qua một đêm, Wirecard từ biểu tượng thành thảm họa. Giữa năm 2020, khi cả thị trường còn ca ngợi công ty, thì chính các lãnh đạo đã vò đầu bứt tai: phát hiện hụt mất 2 tỷ USD, nghi ngờ đã chạy sang Nga.

Giám đốc chi nhánh châu Á chết bí ẩn ở Philippines, hàng loạt lãnh đạo ngân hàng bị bắt, Tổng giám đốc Markus Braun vào tù — đến nay vẫn chờ xét xử. Còn nhân vật số hai, chính là Marsalek, biến mất. Người tổ chức cho hắn chạy trốn lại là Egisto Ott, nhân viên phản gián Áo và cũng là bạn thân của Marsalek. Ngày 19/06/2020, Marsalek dùng máy bay riêng bay sang Belarus, rồi biến sang Moskva, nơi hắn được cho là sống cùng người tình và được FSB bảo vệ nghiêm ngặt.

“Củ chuối” của nước Áo và châu Âu

Phản ứng chậm chạp của chính quyền Áo khiến dư luận phẫn nộ. Trong nhiều năm, luật Áo thậm chí không trừng phạt hành vi gián điệp nếu nó không nhắm trực tiếp vào Nhà nước Áo. Lỗ hổng pháp lý ấy đã cho phép các mạng lưới thân Nga hoạt động công khai, dưới vỏ bọc doanh nghiệp, ngoại giao hoặc tổ chức phi chính phủ.

Trường hợp Marsalek cho thấy kiểu điệp viên mới của thế kỷ XXI: không còn là kẻ vì lý tưởng chính trị, mà là doanh nhân đa quốc tịch, am hiểu tài chính, công nghệ, dữ liệu — và sẵn sàng bán kỹ năng của mình cho kẻ trả giá cao nhất. Người ta mô tả Marsalek như một kẻ phiêu lưu hiện đại, say mê quyền lực ngầm, công nghệ và thế giới gián điệp. Người khác lại coi hắn là một tay cơ hội lạnh lùng, mê gái, sẵn sàng bán cả tổ quốc lẫn nhân phẩm.

Câu hỏi còn lại cho châu Âu

Vụ Marsalek không chỉ là chuyện một công ty sụp đổ hay một giám đốc phản bội. Nó đặt ra câu hỏi lớn: 

Nước Nga đã thâm nhập đến đâu trong các cấu trúc kinh tế và chính trị châu Âu? Và nó cũng phơi bày một thực tế đáng lo: Liên minh châu Âu đang tụt hậu nghiêm trọng trong việc bảo vệ hạ tầng tài chính và công nghệ trọng yếu.

Thế đấy, “phe ta” đôi khi cũng… củ chuối không kém gì ai.

Hệ thống luật pháp và mức độ trừng phạt ở các nước dân chủ không khiến công dân của họ biết sợ.

Một gián điệp ở Nga, Bắc Hàn hay Trung Quốc, Việt Nam nếu bị bắt, có khi bị “tùng xẻo” đến mười đời không hết nợ. Còn ở xứ dân chủ, cùng lắm vài năm ngồi tù — ra tù còn có thể viết hồi ký, ký hợp đồng làm phim, và được ca tụng như một “người tiết lộ sự thật”. 

Một thông báo truy nã đỏ, tức lệnh bắt giữ quốc tế, được dán ở các sân bay trên khắp thế giới. Nhưng vô ích. Vài ngày trước đây thôi, người ta thấy hắn trên đường phố Moskva nụ cười trên môi, cùng cô người tình mới tinh, Tatiana Spiridonova.

Dân chủ có thể không chết vì độc tài, mà chết vì sự bao dung vô tội vạ của chính mình. Ở những nơi văn minh nhất, phản bội cũng được bọc trong nhân quyền, và công lý thì bị ru ngủ bằng ngôn ngữ của lòng nhân ái. Khi tội lỗi được tha thứ quá dễ dàng, thì điều duy nhất còn bị trừng phạt là sự ngây thơ.

Hoàng Quốc Dũng

(14/11/2025)