Nếu một phe cánh nào đó trong đảng muốn nắm quyền tuyệt đối để thực hiện dân chủ hóa, họ sẽ phải đối mặt với cả sự thù hận từ nhân dân lẫn từ chính trong nội bộ đảng. Phe thắng trong cuộc đấu đá nội bộ sẽ kế thừa di sản nặng nề của đảng và trở thành mục tiêu của mọi sự chống đối. Trong tình thế này, họ chỉ có hai lựa chọn: hoặc cố thủ bằng đàn áp, hoặc chấp nhận sự tồn tại của các tổ chức dân chủ có lập trường hòa giải dân tộc.
Đảng Cộng sản Việt Nam có lẽ đang muốn dân chủ hóa một mình. Nhưng đây là một ý định rất khó có thể thành công.
Thứ nhất, đảng Cộng sản Việt Nam đã phạm phải quá nhiều tội ác, đã để lại quá nhiều thù oán và phải chịu trách cho tất cả những đổ vỡ của dân tộc Việt Nam trong suốt thời gian gần một thế kỷ qua. Đảng Cộng sản Việt Nam cũng phải chịu trách nhiệm trước sự tụt hậu bi đát hiện nay của đất nước. Với thành tích này, đảng Cộng sản sẽ gặp phải sự chống đối rất lớn từ phía dân tộc Việt Nam. Chỉ cần bị phát hiện là có liên quan đến đảng Cộng sản, bất kỳ hậu thân nào của họ cũng sẽ bị tẩy chay. Nếu thiếu vắng tinh thần hòa giải dân tộc thì việc dân chủ hóa một mình chắc chắn sẽ dẫn đến thảm kịch cho chính những người cộng sản. Nhưng đảng Cộng sản cũng không thể kêu gọi hòa giải dân tộc được nữa. Ai tin, và nhất là khi họ vẫn huênh hoang đắc thắng, vẫn đàn áp, bắt bớ, sách nhiễu mọi ý kiến khác biệt, ngay cả khi đó là những ý kiến ôn hòa.
Thứ hai, muốn thực hiện dân chủ hóa một mình thì một nhóm phe đảng nào đó phải giành được toàn bộ quyền lực của đảng và chính quyền. Độc tài đảng trị phải biến thành độc tài cá nhân. Những định chế như Đại hội đảng toàn quốc hay Ban chấp hành trung ương sẽ không còn bất kỳ thực chất nào, sẽ chỉ còn là vỏ bọc cho một nhóm cầm quyền và cho một lãnh đạo tối cao ở đằng sau. Nhóm cầm quyền này và cá nhân lãnh đạo tối cao sẽ phải chịu mọi mũi dùi chỉ trích cũng như căm thù. Nếu có một chút tỉnh táo, bất kỳ cá nhân nào đang có ý đồ muốn trở thành lãnh đạo tối cao của đảng Cộng sản phải hiểu rằng thời gian họ nắm giữ chức vụ lãnh đạo tối cao là một hiểm nguy không chỉ về chính trị mà còn về tính mạng cho chính bản thân họ.
Phe cánh nào thắng trong cuộc tranh đoạt nội bộ cũng đều phải thừa hưởng di sản của đảng cộng sản. Di sản đó là những tội ác, thảm kịch, đổ vỡ và cả những thất bại bi đát. Muốn tránh cũng không tránh được sự liên quan đến quá khứ cộng sản. Phe thắng trong cuộc tranh đoạt nội bộ rồi sẽ phải thất vọng khi nhận ra mình đã trầy da tróc vẩy chỉ để giành được một quá khứ đáng phải qua đi.
Và trong cuộc tranh đoạt nội bộ đó phe cánh nào thắng cũng đều đã gây thù chuốc oán cho số đông còn lại. Những đảng viên cao cấp có lẽ thù oán nhau còn ghê gớm hơn họ thù những người dân chủ. Phe thắng sẽ nhận được mọi sự chống đối của những người thua. Chưa biết chừng những cuộc cách mạng đường phố sẽ được những người thua ủng hộ hoặc phát động nhân danh những chiêu trò dân túy.
Lỡ leo lên lưng hổ, phe thắng có thể chọn lựa cố thủ đến cùng bất chấp mọi đổ nát cho đất nước và ngay cả số phận bi thảm đối với bản thân họ. Nhưng cũng có một chọn lựa khác là chấp nhận sự hiện diện của các tổ chức dân chủ, nhất là những tổ chức có lập trường hoà giải dân tộc.
Chu Tuấn Anh
(10/03/2025)
