Quang Nguyên
(VNTB) – Phiên rà soát chính thức kết thúc và kết quả được công bố vào ngày 18/7/2025, với nhận xét: Việt Nam vi phạm hầu hết các quyền dân sự và chính trị
Việt Nam đã bị rà soát lần thứ tư, theo Ủy ban Nhân quyền LHQ ICCPR, vào tháng 7/2025, liên quan đến chậm nộp báo cáo hàng nhiều năm và nhiều thiếu sót.
Ủy ban LHQ đã đặc biệt quan tâm đến quyền người bản địa, xuất khẩu lao động, và nhận thấy VN vi phạm nghiêm trọng các quyền dân sự – chính trị.
Rà soát Việt Nam về việc thực thi Công ước Quốc tế về các Quyền Dân sự và Chính trị (05/07/2025)
Phiên rà soát lần thứ tư của ICCPR diễn ra tại Geneva vào ngày 7–8/7/2025. Việt Nam đã nhiều lần trễ hạn nộp báo cáo, lần gần nhất là chậm 13 (mười ba) năm (dự kiến 2004 nhưng nộp năm 2017). Việc chậm trễ này được nêu rõ.
Các tổ chức xã hội dân sự (như BPSOS) đã nộp báo cáo riêng phản ánh thực tế, nhằm bổ sung các báo cáo chính thức.
ICCPR là công ước quan trọng hàng đầu về quyền dân sự và chính trị, do đó độ chậm trễ của Việt Nam bị đánh giá nghiêm trọng.
ICCPR: Việt Nam bị chất vấn về quyền người bản địa và xuất khẩu lao động (12/07/2025)
Ngày 7/7/2025, Ủy ban Nhân quyền LHQ đã tiến hành phỏng vấn chính thức và trao đổi với các tổ chức XHDS như BPSOS trước buổi rà soát chính thức.
Họ đã chất vấn Việt Nam về nhiều vấn đề, trong đó trọng tâm gồm:
– Quyền người bản địa (dân tộc người Thượng, người Khmer Krom): quyền đất đai, văn hóa, ngôn ngữ, giấy tờ tùy thân, tự do đi lại; có đặt câu hỏi liệu Việt Nam có công nhận “người bản địa” khác biệt với “sắc tộc thiểu số” hay không?
– Xuất khẩu lao động: tình trạng bóc lột, rủi ro dẫn đến buôn người, và trách nhiệm bảo vệ công dân của Việt Nam khi họ đi lao động nước ngoài
– Những phát biểu ca ngợi Việt Nam của một số đại biểu giả (là các tổ chức xã hội dân sư giả mạo-GONGO và người Mỹ) bị cho là không phù hợp, vì họ sau đó không tham gia tiếp nên bị xem như “đánh bóng hình ảnh”
Ủy ban Nhân quyền LHQ kết luận: Việt Nam vi phạm hầu hết các quyền dân sự và chính trị (18/07/2025)
Phiên rà soát chính thức kết thúc và kết quả được công bố vào ngày 18/7/2025, với nhận xét: Việt Nam vi phạm hầu hết các quyền dân sự và chính trị.
BPSOS cùng các cộng đồng tôn giáo, sắc tộc và bản địa đã nộp tổng cộng 7 báo cáo hỗ trợ các cộng đồng thiểu số, kèm theo những thông tin mới nhất trong hai buổi họp trước phiên chính thức.
Bản nhận xét nhắm thẳng vào độ không minh bạch trong báo cáo chính phủ, đồng thời yêu cầu “khai thác kết quả” rà soát – tức cần các bước tiếp theo cụ thể để cải thiện tình hình.
Việt Nam đã chậm trễ nộp báo cáo về tình trạng nhân quyền trong nước đến 13 năm, lại còn báo cáo sai, bịa đặt khi phản hồi rằng: Phiên rà soát là thành tựu trong đối thoại quốc tế. Việt Nam đã và đang thực hiện nhiều cải cách pháp luật và chính sách cụ thể để nội luật hóa ICCPR. Những biện pháp này, theo họ, cho thấy cam kết thực chất và nghiêm túc trong bảo vệ quyền dân sự và chính trị.
Phản hồi chính thức từ Phó Thủ tướng và Đoàn Việt Nam tại Geneva: Phiên đối thoại diễn ra “thành công” và “rất tích cực”
Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tịnh, Trưởng đoàn, đánh giá phiên đối thoại diễn ra với “tinh thần thẳng thắn, chân thành, cầu thị” và gọi đây là “một Phiên đối thoại rất thành công”.
Đoàn Việt Nam nhấn mạnh mục tiêu kinh điển là “đặt con người ở vị trí trung tâm” – xem quyền con người vừa là mục tiêu, vừa là động lực để phát triển.
Báo chí VN dưới chỉ đạo bởi chính phủ ca ngợi tiến bộ của VN được công nhận
Họ viết ICCPR Committee ghi nhận “những tiến bộ của Việt Nam trong một số lĩnh vực”: phê chuẩn 7/9 công ước nhân quyền cốt lõi, hoàn thiện thể chế chống phân biệt đối xử, ngăn chặn bạo lực gia đình, thúc đẩy bình đẳng giới và phòng chống tham nhũng.
Những báo cáo về thành công của VN hoàn toàn không thích ứng với đòi hỏi giải trình của LHQ
Ủy ban Nhân quyền Liên Hợp Quốc đã đặt câu hỏi cụ thể với VN về:
– Quyền của các nhóm người bản địa (ví dụ người Khmer Krom, người Thượng).
– Tình trạng xuất khẩu lao động và buôn người.
– Các vụ giam giữ tùy tiện, đàn áp tự do ngôn luận, và vi phạm tự do tôn giáo.
UBNQ LHQ đã thẳng thắn yêu cầu Việt Nam giải trình bằng dữ liệu thực tế, minh chứng cụ thể, thay vì phát biểu định hướng hoặc chung chung.
LHQ cũng đặc biệt chất vấn độ minh bạch, độc lập của các báo cáo quốc gia.
Việt Nam tại các buổi họp chỉ báo cáo bằng các văn bản tự thuật, đã được soạn sẵn, và rất thường hoàn toàn lạc đề, thiếu minh chứng thực tế, né tránh các vấn đề nhạy cảm, không có cơ chế trách nhiệm rõ ràng.
Đánh giá từ LHQ sau phiên đối thoại
Trong bản nhận định công khai sau phiên rà soát, Ủy ban Nhân quyền LHQ ghi nhận một số tiến bộ, nhưng cũng phê phán mạnh mẽ:
“Việt Nam vi phạm hầu hết các quyền dân sự và chính trị.”
Nhận xét chính thức, ngày 18/7/2025
Ủy ban nhấn mạnh rằng nội dung các câu trả lời và báo cáo của Việt Nam chưa giải quyết thỏa đáng các lo ngại mà các bên độc lập và cộng đồng dân sự nêu ra. Đặc biệt là:
– Không thừa nhận nhiều hành vi vi phạm đã được ghi nhận bởi báo cáo NGO, các tổ chức xã hội độc lập, các tổ chức tôn giáo, và cộng đồng bản địa.
– Không trình bày cơ chế khiếu nại hiệu quả, hay có hệ thống bồi thường cho nạn nhân vi phạm nhân quyền.
Các chuyên gia của Ủy ban Nhân quyền đã khen ngợi những nỗ lực của Việt Nam trong việc tăng cường khuôn khổ pháp lý và thể chế về nhân quyền, đặc biệt là việc giảm số tội danh có khung hình phạt tử hình từ 18 xuống 10.
Tuy nhiên, các chuyên gia cũng nêu lên một số lo ngại, bao gồm:
– Việc thiếu luật phát triển nguyên tắc không phân biệt đối xử trong các lĩnh vực như việc làm, y tế, giáo dục, chính trị và tư pháp.
– Tình trạng đàn áp truyền thông, với các cáo buộc đe dọa các nhà báo, blogger và nhà hoạt động nhân quyền, cùng với việc giám sát các nhà hoạt động chính trị, nhà báo và người bảo vệ nhân quyền.
– Những hạn chế nghiêm trọng đối với các quyền tự do cơ bản liên quan đến hội họp, ngôn luận và tôn giáo.
– Các cáo buộc đáng tin cậy về tra tấn và ngược đãi.
– Những thách thức dai dẳng đối với các nhóm dễ bị tổn thương, bao gồm phụ nữ và trẻ em, các dân tộc thiểu số và những người thuộc cộng đồng LGBTI.
____________________
Tham khảo:
ICCPR: Rà soát Việt Nam về việc thực thi Công Ước Quốc Tế Về Các Quyền Dân Sự Và Chính Trị
https://machsongmedia.org/vietnam/quyenconnguoi/2438-iccpr-ra-soat-viet-nam-ve-viec-thuc-thi-cong-uoc-quoc-te-ve-cac-quyen-dan-su-va-chinh-tri.html
ICCPR: Việt Nam bị chất vấn về quyền người bản địa và về xuất khẩu lao động
https://machsongmedia.org/vietnam/danchu/2456-iccpr-viet-nam-bi-chat-van-ve-quyen-nguoi-ban-dia-va-ve-xuat-khau-lao-dong.html
Ủy Ban Nhân Quyền LHQ: Việt Nam vi phạm hầu hết các quyền dân sự và chính trị https://machsongmedia.org/2463-uy-ban-nhan-quyen-lhq-viet-nam-vi-pham-hau-het-cac-quyen-dan-su-va-chinh-tri-2.html
Quang Nguyên
Nguồn: vietnamthoibao.org
