Nguyễn Văn Huy

Cán bộ an ninh vận động quần chúng trên các buôn làng Tây Nguyên. Ngày 31/1/2001, khoảng 500 người Djarai đã kéo tới trụ sở huyện Chu Prong phản đối việc bắt giam và đòi trả tự do cho hai tín đồ Tin Lành, hai ông Rahlan Pon và Rahlan Djan, bị công an huyện bắt hai ngày trước đó (29/1), nhưng không thành. Ngày 2/2, khoảng 6.000 tín hữu Djarai từ khắp nơi kéo đến trụ sở tỉnh ủy tỉnh Gia Lai và ủy ban nhân dân thành phố Pleiku yêu cầu thả hai tín đồ Tin Lành vừa kể, để rồi sau đó biến thành phong trào đòi trả lại đất đai đã bị người Kinh chiếm đoạt. Ngày 4/2 đoàn biểu tình đã lên tới 20.000 người trong đó có cả người Bahnar, một sắc tộc theo đạo Công Giáo ở phía Bắc tỉnh Gia Lai. Tại…

Lối sống cổ truyền của người Thượng không còn nữa, và cuộc sống trở nên khó khăn hơn – Ảnh minh họa Năm 1969, những đòi hỏi chính đáng của nhóm FULRO Thượng ôn hòa đều được thỏa mãn, người Thượng được quyền tham gia trực tiếp vào các sinh hoạt chính trị và đã cùng với chính quyền Việt Nam Cộng Hòa xây dựng và bảo vệ miền Nam. Giai đoạn từ giữa tháng 10-1969 đến đầu tháng 3-1975 có lẽ là thời kỳ vàng son nhất của cộng đồng người Thượng từ khi được biết đến, nhưng thời gian đã quá ngắn ngủi để những dự án hội nhập người Thượng vào cộng đồng Việt Nam trở thành hiện thực. Hơn hai trăm ngàn trên tổng số một triệu người Thượng đã chết trong cuộc chiến. Sau ngày 30/4/1975, dưới chế độ cộng sản, phong trào FULRO, được…

Thuần voi rừng là một năng khiếu của người Thượng thời Pháp thuộc – Ảnh minh họa Hiệp định Genève 1954 mở đầu một giai đoạn hợp tác mới giữa người Thượng và người Kinh trên cao nguyên. Nhưng sự hợp tác này đã diễn ra không tốt đẹp như mong muốn, người Kinh chưa quen sinh hoạt bình đẳng với người Thượng và ngược lại. Bất hạnh lớn của người Thượng trong giai đoạn 1954-1975 là nơi sinh trú của họ có một tầm quan trọng chiến lược trong cuộc chiến Đông Dương lần thứ hai, bất cứ phe tranh chấp nào cũng đều muốn làm chủ địa bàn chiến lược này và lôi kéo cộng đồng người Thượng theo họ chống lại phe kia. Tùy theo những lượng định thời cuộc khác nhau, cộng đồng người Thượng đã có những phản ứng khác nhau để rồi dẫn đến…

Từ giữa thế kỷ 16 người Việt bắt đầu tiếp xúc giáo lý đạo công giáo, số người theo đạo càng ngày càng đông, nhiều họ đạo lớn được thành lập. Nhưng từ thế kỷ 19 trở về sau, đạo công giáo bị bách hại, phong trào tìm đường lên cao nguyên lánh nạn trở nên mạnh mẽ, cộng đồng người Thượng qua đó đã được biết đến. Sự xâm nhập của người Pháp, và của người Kinh sau này, vào không gian sinh tồn của người Thượng là tiền đề của những phong trào hợp tác hay phản kháng của người Thượng. Quan hệ với các giáo sĩ Pháp Tại Việt Nam, người Thượng đã được các giáo sĩ phương Tây biết đến từ thế kỷ 17. Năm 1621, giáo sĩ Borri gọi chung những nhóm dân cư phía Bắc Nam Phần là Kemoy (Kẻ Mọi). Giáo sĩ Marini…

 Dân cư trong một buôn làng người Thượng trên Tây Nguyên – Ảnh minh họa  “Thượng” là tên gọi chung những sắc dân sinh sống trên cao nguyên miền Trung Việt Nam. Dân số người Thượng hiện nay trên 1,6 triệu người (tương đương với 1,9% dân số toàn quốc), được chia thành 19 nhóm khác nhau, đông nhất là các nhóm Bahnar, Sedang, Hré, Mnong, Stieng thuộc ngữ hệ Môn Khmer (Nam Á) và Djarai, Rhadé, Raglai thuộc ngữ hệ Malayo Polynésien (Nam Đảo). Địa bàn cư trú của người Thượng có hình giọt nước, rộng trên 60.000 cây số vuông, từ vừng rừng núi phía Tây các tỉnh đồng bằng duyên hải miền Trung (bắt đầu từ Quảng Bình xuống Đồng Nai) đến tận biên giới Lào và Campuchia với các tỉnh Kontum, Gia Lai, Đắc Lắc, Lâm Đồng (gọi chung la Tây Nguyên) và chấm dứt trên những…

Vương quốc Chiêm Thành (Champa) cổ cho đến nay vẫn còn là một bí ẩn đối với người Việt Nam. Vương quốc này ở đâu, xuất hiện từ thời nào, phát triển ra sao và tại sao biến mất ? Không sử sách Việt Nam nào nhắc đến. Đọc lại sử xưa, những nhân vật lịch sử Chiêm Thành, với những tên phiên âm Hán hóa, thường được nhắc tới một cách mơ hồ, đôi khi với những lời lẽ xúc phạm, từ đó sinh ra hiểu lầm rồi hiểu sai dẫn đến tâm lý phân biệt đối xử hay khinh thường, không thông cảm lẫn nhau. Sơ đồ vương quốc Champa cổ (www.le-vietnam.net/royaume-champa-centre-vietnam) Đây là thiếu sót lớn trong quan hệ giữa người Việt và người Việt với nhau. Tình trạng này cần sớm chấm dứt vì cộng đồng người Chăm ngày nay là thành tố bất khả phân…

Những tài liệu nghiên cứu được sắp xếp theo chuyên đề và theo tứ tự abc (bằng tiếng Pháp cũng như tiếng Việt, tài liệu tập thể hay cá nhân). Những nguồn tài liệu bằng Pháp ngữ, đặc biệt là các tập san, được ghi bằng chữ tắt, chẳng hạn như : – BAVH    : Bulletin des Amis du Vieux Huế. – BEFEO   : Bulletin de l’Ecole Française d’Extrême-Orient. – PEFEO   : Publication de l’Ecole Française d’Extrême-Orient. – BIIEH    : Bulletin de l’Institut Indochinois de l’Etude de l’Homme. – BSEI     : Bulletin de la Société des Etudes Indochinoises. *************** I. Tổng quát A. Tập bản đồ, Niên giám, Từ điển –     Annuaire administratif de l’Indochine 1938-1939, Imprimerie d’Extrême-Orient, Hanoi, 1938, 1074 p. –     Annuaire administratif des services communs de l’Indochine 1947, Imprimerie de l’Union, Saigon, 1949, 367 p. –     Atlas du Vietnam, Vũ Tự Lập & Christian Taillard, Reclus – La documentation française, Collection Dynamique du Territoire, Paris, 1994, 421…