Danh sách 401 Tù nhân chính trị đang bị giam giữ (Tập hợp Dân chủ Đa nguyên)

Cho đến ngày 31 tháng 7 năm 2025, chính quyền cộng sản vẫn đang giam giữ ít nhất 401 tù nhân chính trị. Trong đó có 73 người bị bắt giam theo tội “làm ra, tàng trữ, tán phát hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu, vật phẩm nhằm chống nhà nước”, 95 người bị bắt giữ theo tội “hoạt động nhằm lật đổ chính quyền”, 105 người bị bắt theo tội “khủng bố” và tội “khủng bố nhằm chống chính quyền”. 

Chính quyền cũng buộc tội nhiều tù nhân chính trị các tội danh “phi chính trị” như tội “lợi dụng các quyền tự do dân chủ”, tội “gây rối trật tự công cộng”, tội “chống người thi hành công vụ” hay tội “trốn thuế”, v.v… trong đó phổ biến nhất là tội “lợi dụng các quyền tự do dân chủ” với gần 70 người đang bị giam giữ.

Trong 7 tháng đầu năm 2025, chính quyền đã khởi tố và bắt giữ 23 người, trong đó có 2 người bị khởi tố theo điều 109, 5 người bị khởi tố theo điều 117 và 16 người bị khởi tố theo điều 331. Trường hợp đặc biệt khi anh Trịnh Bá Phương – người đang thụ án 10 năm tù theo điều 117 – lại tiếp tục bị khởi tố theo điều 117 đối với một sự việc khác xảy ra vào tháng 9 năm 2023 mà chính quyền cho là anh Phương đã “tuyên truyền chống nhà nước” trong trại giam.

Trong nhiều vụ án, các tù nhân chính trị đã bị buộc tội dựa theo những bản kết luận giám định tư tưởng được tạo ra bởi những công chức vô danh trong các sở Thông tin và truyền thông. Những bản kết luận giám định tư tưởng này được lập ra một cách rất mờ ám, đa phần đều là những nội dung quy chụp, sau đó, dù những tù nhân chính trị đã yêu cầu triệu tập tác giả của những bản kết luận này đến phiên toà nhưng tòa án đã thẳng thừng từ chối. Yêu cầu triệu tập này hoàn toàn không có gì mâu thuẫn với chính những quy định của luật tố tụng hiện hành; đồng thời còn rất cần thiết vì các bản kết luận giám định tư tưởng này là căn cứ buộc tội duy nhất trong các vụ án và các tù nhân chính trị và luật sư của họ cần triệu tập tác giả của những bản kết luận này đến phiên tòa để có thể thực hiện quyền bào chữa và đối chất.

Hiện nay, chính quyền cộng sản không tôn trọng và thực thi các quyền con người căn bản được ghi nhận trong Công ước Quốc tế về các quyền Dân sự và Chính trị mà chính chế độ cũng là thành viên. Ngoài các quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí và thông tin, tự do hội họp và tự do kết hợp bị cấm đoán, trấn áp bởi các điều luật hình sự như Điều 109 – “Hoạt động nhằm lật đổ chính quyền”, Điều 116 – “Phá hoại chính sách đoàn kết”, Điều 117 – “Làm, tàng trữ, tán phát hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu, vật phẩm nhằm chống nhà nước” hay Điều 331 – “Lợi dụng các quyền tự do dân chủ”, quyền bầu cử và ứng cử, quyền tham gia quản lý, điều hành xã hội cũng bị ngăn cản, hạn chế một cách nghiêm trọng. Đảng Cộng sản luôn kiểm soát các cuộc bầu cử, khống chế danh sách ứng cử viên và tìm cách loại bỏ các ứng cử viên độc lập qua các buổi hiệp thương do một cơ quan có tên là Mặt trận tổ quốc Việt Nam tổ chức. Trên thực tế, Mặt trận tổ quốc Việt Nam là tổ chức ngoại vi của đảng Cộng sản và chỉ thực hiện những gì đảng Cộng sản chỉ đạo nhưng gần đây, ngày 16/6/2025, đảng Cộng sản đã trắng trợn sửa đổi hiến pháp, thách thức tất cả mọi người Việt Nam khi ghi rõ ràng vào hiến pháp quy định Mặt trận tổ quốc Việt Nam phải đặt dưới sự lãnh đạo của đảng Cộng sản Việt Nam.

Đối với Quyền tham gia quản lý, điều hành xã hội, từ rất lâu, tất cả các vị trí chức vụ từ trưởng, phó phòng trở lên trong các cơ quan hành chính địa phương hay trung ương, toà án, bệnh viện, trường học đều phải là đảng viên đảng Cộng sản. Quy định tuyển dụng, bổ nhiệm các chức vụ này đều yêu cầu ứng viên phải có chứng chỉ “trình độ lý luận chính trị” do các trường đảng cấp phát. Các sĩ quan quân đội, công an đều phải là đảng viên, trong các đơn vị quân đội còn có cả một hệ thống sĩ quan chính trị có nhiệm vụ chính là kiểm soát tư tưởng chính trị của tất cả mọi quân nhân. Các trường đào tạo sĩ quan quân đội và sĩ quan công an cũng đặt ra quy định chỉ tuyển sinh với những học sinh có “tư tưởng chính trị vững vàng” và phải là đoàn viên đoàn thanh niên cộng sản. Như vậy mọi chức vụ có quyền ra quyết định trong bộ máy nhà nước đều dành riêng cho 5 triệu đảng viên Cộng sản, 95 triệu người Việt Nam còn lại không có một vai trò đáng kể nào. 

Việc lạm dụng các tội danh như trong Điều 109, Điều 116, Điều 117 và Điều 331 cũng như các quy định hành chính khác để trấn áp những hoạt động phản kháng ôn hòa, ngăn cản thực hiện các quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí, tự do thông tin, quyền tự do kết hợp, lập hội, quyền tham gia quản lý xã hội, tự do ứng cử và bầu cử đã cản trở sự thay đổi và phát triển của xã hội trong ôn hoà và trật tự. Trong bối cảnh bất công, oan sai trong lĩnh vực đất đai tăng cao với hàng trăm nghìn dân oan sống tức tưởi trong uất hận, hàng triệu thanh niên không còn ý chí và niềm tin do không thể sở hữu một căn nhà, sự thiếu vắng các quyền tự do căn bản có thể khiến những bức xúc tích lũy hàng chục năm có thể bùng phát thành bạo lực. Cũng với sự thiếu vắng các quyền tự do căn bản và quyền được tôn trọng không gian văn hoá – lịch sử, tín ngưỡng của người bản địa, những mâu thuẫn sắc tộc tại vùng cao nguyên Tây Nguyên và vùng miền núi phía Bắc vốn đã âm ỉ có thể bùng nổ thành chiến tranh ly khai. Chính quyền đã cáo buộc rất nhiều trường hợp sử dụng bạo lực để chống lại chính quyền. Những cáo buộc này cần phải được xem xét lại theo một quy trình và cơ chế khách quan, nhưng trước hết, những người bị cáo buộc phải được nhìn nhận với sự cảm thông và bao dung vì họ, trước hết, là nạn nhân của một bối cảnh chính trị bức bối, bế tắc do chính chế độ cộng sản tạo ra.

Trong 7 tháng đầu năm 2025 đã có 30 tù nhân chính trị mãn hạn tù và 7 người được trả tự do trước thời hạn. Tuy vậy, những người được trả tự do trước thời hạn đa phần đều đã phải chịu giam cầm gần hết thời gian của án tù. Một số chỉ được trả tự do trong tình trạng sức khỏe nghiêm trọng. Dù được trả tự do nhưng họ vẫn bị áp dụng án phạt quản chế, khi đi khỏi nơi cư trú đều phải xin phép. Trong việc trả tự do trước thời hạn cho một số ít tù nhân chính trị, trong đó có nhiều người có tình trạng sức khỏe nghiêm trọng, sự thiện chí rõ ràng vẫn còn ở dưới mức có thể chấp nhận được.

Những tù nhân chính trị, không phân biệt bị cáo buộc bằng tội danh nào, phải được trả tự do và có quyền yêu cầu xem xét lại những bản án mà họ đã phải chịu đựng. Kỷ nguyên vươn mình thực sự của dân tộc Việt Nam chỉ thực sự bắt đầu khi mọi tù nhân chính trị, không phân biệt sắc tộc, tôn giáo hay xu hướng chính trị đều được trả tự do và được phục hồi hoàn toàn các quyền công dân. Đây là cơ hội để các lực lượng trong đảng Cộng sản Việt Nam sửa chữa những sai lầm trước đây một cách thành khẩn trước khi quá muộn, một khi đảng Cộng sản Việt Nam đã biến mình thành một lực lượng chiếm đóng thì cơ hội tham gia vào tiến trình hòa giải dân tộc càng ngày càng không còn đáng kể. Việc trả tự do cho mọi tù nhân chính trị cũng là chỉ dấu bắt buộc của một cố gắng dân chủ hoá đất nước một cách thực tâm, minh bạch và sòng phẳng. Khẩu hiệu “Đất nước Việt Nam là của mọi người Việt Nam” chỉ thực sự có ý nghĩa nếu việc trả tự do cho tất cả tù nhân chính trị được thực hiện một cách trọn vẹn và đầy đủ.